سرفه رفلکسی است که به پاک شدن مجاری هوایی و ریه ها از ترشحات و ذرات خارجی کمک می کند تا بدین ترتیب از بروز عفونت یا پیشرفت آن جلوگیری شود.
علل ایجاد سرفه چه هستند؟
دلایل شایع ایجاد سرفه در بزرگسالان عبارتند از:
- عفونت مجاری هوایی و ریه ها (مانند سرماخوردگی)
- ترشح پشت حلق: این حالت هنگامی رخ می دهد که ترشحات بینی در حلق جریان پیدا می کنند؛ مانند زمان سرماخوردگی، ابتلا به حساسیت و آلرژی، ایجاد عفونت در سینوس ها یا سینوزیت (منظور از سینوس ها فضاهای خالی در استخوان های صورت است که به بینی راه دارند).
- مشکلات ریوی مانند آسم یا تنگ شدگی مزمن راه های هوایی (مثلا در اثر مصرف طولانی مدت سیگار).
- ریفلاکس اسید معده یا برگشت اسید از معده به مری (لوله ای که غذا را از دهان به معده انتقال می دهد)
- مصرف بعضی انواع داروهای ضد فشارخون ( مثل کاپتوپریل یا انالاپریل)
- سیگار کشیدن
در چه مواردی مراجعه به پزشک ضروری است؟
- دشواری در نفس کشیدن یا تنفس صدا دار (خس خس سینه)
- بروز تب و یا درد در قفسه سینه
- سرفه همراه با خلط سبز یا زرد رنگ، سرفه همراه با خون
- تشدید سرفه یا تداوم آن بیش از ۱۰ روز
- سرفه همراه با کاهش وزن (بدون دلیل مشخص)
برای تعیین علت سرفه ها چه آزمایشاتی انجام می گیرد؟
پزشکان علاوه بر شرح حال و معاینه بالینی ممکن است از روش های زیر نیز جهت دستیابی به تشخیص صحیح کمک می گیرند:
- عکس ساده قفسه سینه
- تست تنفسی با استفاده از دستگاهی به نام اسپیرومتر که وضعیت عملکرد ریه ها را نشان می دهد.
- تست پوستی برای پی بردن به موادی که فرد نسبت به آنها آلرژی یا حساسیت دارد.
- سی تی اسکن ریه و سینوس ها
- آزمایش خلط
- مشاهده مجاری تنفسی با استفاده از لوله ای باریک که در انتهای آن دوربینی کوچک تعبیه شده است. (برونکوسکوپی)
- مشاهده مری و بررسی وضعیت آن توسط لوله باریک مجهز به دوربین (اندوسکوپی)
برای بهتر شدن سرفه چه کارهایی می توان انجام داد؟
- استفاده از مرطوب کننده های هوا (دستگاه بخور)
- استفاده از شربت ها یا قرص های مکیدنی
- عدم مصرف سیگار
- دوری از عواملی که نسبت به آنها حساسیت وجود دارد (مانند گرده گیاهان، گرد و غبار، حیوانات خانگی)
- برای کاهش ریفلاکس نیز می توان نکات زیر را مورد توجه قرار داد:
- عدم مصرف غذاهای پرچرب، شکلات، نوشابه، آبمیوه های اسیدی (مثل آب پرتقال)
- عدم مصرف غذا ۲ تا ۳ ساعت قبل از خواب
- استفاده از بالشی برای خواب که سر را حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر بالا نگه دارد.
- کاهش وزن (در صورت وجود اضافه وزن)
سرفه چگونه درمان می شود؟
درمان سرفه بر اساس علت آن انجام می گیرد:
- در صورت وجود عفونت باکتریایی از آنتی بیوتیک ها استفاده می شود.
- داروها ی ضد احتقان، قرص ها یا اسپری های آنتی هیستامینی و اسپری های استروئیدی جهت بهبود ترشحات پشت حلق به کار گرفته می شوند.
- برای بهبود آسم و تنگی مزمن مجاری هوایی نیز انواع مختلفی از اسپری های استنشاقی مورد استفاده قرار می گیرند.
- جهت درمان ریفلاکس از داروهای کاهش دهنده یا بلوک کننده ترشح اسید معده استفاده می کنند.
- در برخی موارد نیز تعویض و جایگزین نمودن قرص های ضد فشار خون ضرورت می یابد.
در این زمینه می توان از پتانسیل و کارایی گیاهان دارویی نیز بهره برد. از جمله معروف ترین این گیاهان آویشن بوده و شربت توسیان نیز یکی از داروهای گیاهی استاندارد و برخوردار از کیفیت بالا است که حاوی عصاره آویشن می باشد. شربت توسیان از طریق اتساع مجاری هوایی، تقویت عملکرد مژک های تنفسی و اثرات ضد میکروبی، در تسکین سرفه اثربخشی کاملا مناسبی از خود نشان داده است.
